Ssaki
Jednym ze sposobów na przetrwanie mrozów jest sen zimowy.
Zwierzę popada wtedy w stan odrętwienia. Obniża się temperatura jego ciała, a
rytm pracy serca i oddychanie przechodzi na wolniejszy „tryb oszczędnościowy”.
Jesienią takie zwierzę musi oczywiście zgromadzić odpowiednie rezerwy tłuszczowe,
ponieważ zimą nie będzie jadło ani piło, a jedynie stopniowo spalało zapasy.
Kluczową sprawą dla zimowego śpiocha jest oczywiście wyszukanie odpowiedniej
kryjówki (tzw. hibernakulum) i posłania. W zależności od gatunku są to głębokie
nory, podziemne kryjówki, jaskinie lub dziuple.
Na zimę zasypiają jeże, nietoperze (zasypiają głową do dołu
przyczepione w jaskiniach, na strychach, w dziuplach) i sporo gryzoni, m.in.
świstaki, popielice, żołędnice i orzesznice. Także „stary niedźwiedź mocno śpi”
od listopada do marca, chociaż niezupełnie... Misie mają dość płytki i
przerywany sen, a w styczniu rodzą się nawet ich młode. Niedźwiedzie zimują w
gawrach (bywa, że jest to jaskinia) na „łóżku” z suchych liści i gałęzi.
Niezbyt głęboko i czujnie śpią też borsuki.
Jest bardzo dużym drapieżnikiem, którego waga dochodzi do
800 kg. Podczas zapadania w sen zimowy, zwierze to musi się dobrze najeść.
Gromadzi w tym czasie specjalny rodzaj tłuszczu z którego korzysta przez cały
okres snu. Niedźwiedź do snu potrzebuje legowiska zwanego
gawrą. Gawra to najczęściej jaskinia, wyrwa w ziemi lub nora,
która zapewnia schronienie. Po wybudzeniu się, zwierze wychodzi nawet
o 200kg lżejsze! Aby uzupełnić masę ciała, niedźwiedź je bardzo dużo
mięsa, padliny, robaków itd. Dopiero późną wiosną pomału przerzuca się na wszystkożerność.
To małe zwierzątko, które cieszy się sławą skrytego samotnika. Nasi kolczaści przyjaciele także zapadają w sen zimowy. Jeże pod koniec września nabierają prawie 100% dodatkowej masy swojego ciała. Przeciętny jeż ważący około kilograma, potrafi przytyć do niespełna 2kg. Czasem jeże budzą się w zimę, zmylone chwilowym skokiem temperatury do ponad 10 stopni celsjusza, tracąc przy tym duże zasoby energetyczne.
Gdy temperatura lekko podskoczy, borsuk budzi się ze snu, aby uzupełnić płyny lub pożywienie. Ciekawostką jest, że borsuki mogą dzielić swoje nory z lisami. Zwierze żyje kilkanaście lat i jego dom jest bardzo zaawansowany architektonicznie. Posiada on wentylacje, wiele wejść i wyjść awaryjnych, a nawet odwodnienia. Poza tym Na zimę zasypiają zwierzęta takie jak: Popielica, świstak, koszatka, kilka innych ssaków, plus wszystkie płazy i gady. Te ostatnie są zmiennocieplne, więc nie ma mowy o ich funkcjonowaniu w tak niskich temperaturach jakie przynosi zima. Sen zimowy daje zwierzętom możliwość uniknięcia ciężkich warunków spowodowanych niskimi temperaturami. Chodzi głównie o brak pożywienia. Dlatego zwierzęta wypracowały system, który pozwala im minimalizować straty energetyczne i dobrze przetrwać zimę.
Bobry wcale nie zasypiają na zimę, odbywają wtedy nawet
swoje gody. Fakt, że dość rzadko opuszczają swoje nory i żeremia, ale jednak
nie przesypiają mrozów.
Wiewiórki tylko czasem zapadają w krótki, lekki sen, a
w dziuplach mają przygotowaną dobrze zaopatrzoną spiżarkę, pełną orzeszków i
żołędzi. Może zdarzyć się, że natkniemy się na wiewiórkę zimą, ponieważ przy wyższych temperaturach wychodzą ze swoich nor. Ciekawostką jest, że wiewiórka ma słabą pamięć. Podczas gromadzenia zapasów na zimę,zakopuje ona żołędzie, które później zamiast zostać zjedzone – kiełkują.
Ślimaki
Strategia zimowa ślimaków to „skryć się i zabarykadować”.
Zazwyczaj wpełzają pod mech lub chowają się pod stertami liści. Ślimak
winniczek już w październiku zagrzebuje się w ziemi z wylotem muszli skierowanym
ku górze. Chowa ciało w swoim domku-muszli, którego wejście zakleja śluzem,
pozostawiając jedynie maleńki otwór do oddychania. Zwija się potem coraz
głębiej w muszli, tworząc kolejno drugą, trzecią i czwartą ściankę z
twardniejącego śluzu. Zasypia na pół roku.
Płazy i gady
Płazy i gady chowają się w wygrzebanej w mule lub ziemi
jamce i tam przechodzą w stan odrętwienia zimowego. Co ciekawe, niektóre
gatunki lądowe zimują w wodzie, a niektóre wodne – na lądzie, jak np. żabka
rzekotka, która żyje na drzewach, a zasypia na dnie zbiorników wodnych.
Większość żab jednak na zimę wybiera swoje dotychczasowe kryjówki. I tak np.
grzebiuszki późną jesienią pogłębiają swoje zwykłe ziemne norki. Stosunkowo
odporna na chłód żaba trawna, która lubi sobie poskakać nawet w grudniu, o ile
zima jest lekka. Ona też budzi się w marcu, gdy zalegają jeszcze płaty śniegu.
Raki
Gdzie raki zimują? Wbrew popularnemu powiedzeniu nie jest to
żadne egzotyczne miejsce. Raki zimują w miejscach swojego bytowania, w norkach,
wydłubanych w gliniastym brzegu rzeki lub w kryjówkach na dnie zbiorników
wodnych. Co pewien czas wystawiają ze swoich schronień szczypce i polują na
przepływające obok drobne rybki.
Owady i pająki
Owady zimują w różnych stadiach. Jako dorosłe osobniki
(imago) hibernują niektóre motyle (rusałki) i chrząszcze oraz stonka
ziemniaczana. Te po przebudzeniu mogą od razu poderwać się do lotu. Inne owady
zimują w stadium larwy lub poczwarki i wiosną muszą dokończyć swój rozwój.
Larwy ważek i jętek zimują na dnie zbiorników wodnych, gdzie temperatura wody
nie spada poniżej 4 stopni.
Mrówki schodzą na zimę w głąb mrowiska, zbijają się w kulę i
tak przesypiają trudny czas. W rodzinach trzmieli i os społecznych zimę
przetrwają i prześpią tylko młode, zapłodnione samice, które wiosną założą nowe
rodziny. Pszczoły natomiast zawiązują kłąb zimowy (zbijają się ciasno w
skupisko na plastrach otaczających pszczelą matkę) i tak czekają do wiosny. Nie
jest to sen, chociaż owady spowalniają swoje procesy życiowe. Co ciekawe, w
centrum kłębu utrzymuje się temperatura 25 stopni, nawet przy siarczystych
mrozach. Pszczoły potrafią wspaniale regulować temperaturę kłębu, rozluźniając
lub ścieśniając się.
Pełną aktywność wykazują zimą maleńkie bezskrzydłowe
skoczogonki, które w większej ilości potrafią nawet wywołać wrażenie
zabarwienie śniegu na kolor ich ciałek (np. niebieski lub zielonkawy). Ponadto
przy temperaturach nieco powyżej zera można spotkać rozmaite muchówki, pośnieżki
oraz wędrujące larwy chrząszczy omomiłków. Pod dębami możemy natrafić na samice
galasówki dębianki, które są odpowiedzialne za powstawanie na liściach dębu
narośli zwanych galasami. Zimowe słońce odpowiada też pająkom. Gdy jednak
temperatury spadną poniżej zera, cała ta brać zmyka do kryjówek i zapada w sen.
źródło:
http://www.polskieradio.pl/23/266/Artykul/166426,Gdzie-raki-i-inne-zwierzeta-zimuja
20 grudnia odbyło się wielkie dekorowanie
świątecznych drzewek, które stanęły w Wieczerniku na Jasnej Górze w
Częstochowie.
